12.02.2025..Untouchablity News.....अछूत समाचार.தீண்டாமை செய்திகள்.by Team சிவாஜி. शिवाजी .Shivaji.asivaji1962@gmail.com.9444917060.asivaji1961@gmail.com.facebook.sivajiyogatiruvannamalai.X.ShivajiA479023.
‘Educated Dalits’—how these two words swung Bombay HC landmark verdict for 2 JNU scholars
Dalit couple Shiv Shankar Das and Kshipra Kamlesh Uke secure landmark compensation for intellectual property loss under the SC/ST (Prevention of Atrocities) Act.
Sagrika Kissu
JNU Dalit scholars celebrating Supreme Court ruling on intellectual property rights under SC/ST Act
JNU scholars Shiv Shankar Das and Kshipra Uke fought their own case in the Bombay High Court, culminating in a landmark Supreme Court order on intellectual property rights | Photo: Special arrangement
New Delhi: At first glance, the Bombay High Court’s observation seemed strange. “Educated Dalits,” the judge remarked—but that short phrase changed everything for JNU scholars Shiv Shankar Das and Kshipra Kamlesh Uke. Unlike most cases the Bench had heard under the Scheduled Caste and Scheduled Tribe (Prevention of Atrocities) Act, Das and Uke brought a different kind of atrocity case—a distinction that led to a first-of-its-kind Supreme Court order on intellectual property rights.
The Supreme Court upheld the Bombay High Court’s ruling, recognising intellectual property (including its digital form) under the SC/ST Act.
This ruling sets an important precedent that could potentially serve as a historic deterrent in the Dalit battle against everyday discrimination.
Das and Uke argued their case against the State of Maharashtra at the Bombay High Court. On one side were administration officials, police officers, and civil authorities; on the other, the two scholars seeking compensation for the alleged theft of their laptop, passports, decades of research, and data essential for restarting Dr BR Ambedkar’s Training School for Entrance to Politics in Nagpur—as well as for an attempted eviction by their landlord’s son. Their Dalit-JNU identity in a Brahmin residential neighbourhood in Nagpur was met with suspicion.
Uke recalled that the court had remarked, “Under the SC/ST Atrocities Act, we usually get uneducated people. Your case is rare and unique,” as she spoke on the phone from an undisclosed location.
On 24 January, in a single-sentence order, the Supreme Court dismissed the Maharashtra government’s appeal and upheld the Bombay High Court judgment, thereby expanding the ambit of “property” under the SC/ST (Prevention of Atrocities) Act. The order recognised intellectual property—including its digital form—and awarded compensation to the couple for its theft.
While the ruling will not bring back their lost research, for the couple it is a satisfying end to a battle that upended their lives, affected their children, and strained their careers.
“It shifted the narrative of atrocity—from rural to urban, from uneducated to highly educated Dalits. It has redefined property under SC/ST Act. Intellectual property that Dalits possess can no longer be stolen or manipulated,” Uke said over the phone.
Background of JNU Dalit scholars’ case
In 2014, JNU scholars Das and Uke moved to Nagpur to revive Dr BR Ambedkar’s Training School for Entrance to Politics, which was established in 1956. They rented a one-bedroom flat in Deekshabhoomi—a historical site where Ambedkar embraced Buddhism in 1956.
For six years, they collected more than 500 survey samples from various educational institutions. However, in 2019 an ongoing dispute with their landlord—who belonged to the dominant caste—resulted in the theft of their laptops, books, and physical research materials. That’s when the fight began.
The couple traces the origins of this hostility to a protest rally they led following the suicide of PhD student Rohith Vemula in 2016. Videos of their march to the RSS office began circulating within the community, prompting the landlord to enquire about their caste.“And when we told them that we were Dalits, he asked, ‘Why didn’t you tell us before?’” recalled Das. “We said, ‘You never asked us, so we didn’t tell you.’”
According to the couple, that was when the landlord asked them to vacate, claiming that neighbours were not happy about Dalits living in a society dominated by Brahmins. They requested some time. At the same time, JNU was dominating national headlines with campus protests and the arrests of Umar Khalid, Anirban Bhattacharya, and Kanhaiya Kumar.
“Everyone rejected us because of our JNU education,” said Uke.
A few months later, in October 2016, the landlord died from an age-related illness, and his son assumed ownership. Soon after, he and a friend allegedly visited the couple and asked them to leave. At the time, Kshipra was eight months pregnant.
“I told the owner’s son that in this situation, we were not going to shift,” she recalled.
This situation continued until 2018, when the theft occurred. That year, while the couple was in Delhi, they received a call from the landlord asking for a meeting.
“We told him we were in Delhi and would return in a few days,” said Uke. But when they returned, they found that the lock on their door had been broken and replaced. Upon entering the house, they discovered that their laptop, books, and research material were missing.
They then went to the local police station and filed a complaint, accusing the landlord’s son of breaking and entering and theft. The Bajaj Nagar police filed an FIR against the landlord’s son and an accomplice on charges of criminal trespassing and violations under the SC/ST Act. He was arrested but was released on bail within days.
“When we returned to Nagpur from Delhi, we had 700 kilos of books. The raw data we had gathered in 2014—coinciding with the Maharashtra Assembly and Lok Sabha elections on socio-political awareness among Nagpur’s youth—had vanished. Our degrees, laptops, and even passports were stolen,” said Das, recalling their helplessness after losing years of research.
Legal battle against intellectual property theft
With nothing left, the couple approached the National Commission for Scheduled Castes (NCSC), seeking a proper investigation and compensation for the loss of their intellectual property. When no progress was made, they filed a petition in the Bombay High Court, asking the court to direct the NCSC to act on their complaint.
A year later, in 2022, the high court ordered the NCSC to take action within six weeks, leading to the formation of a Special Investigation Team (SIT). A chargesheet was filed in a special court in Nagpur.
Meanwhile, district authorities agreed to provide Rs 5 lakh based on their complaint to the NCSC. When Uke and Das argued that the amount should have been higher, the authorities cited a lack of provisions under the SC/ST Act for intellectual property loss.
This injustice prompted the two scholars to return to the high court, seeking adequate compensation for the loss of their intellectual property. This time, they decided to represent themselves. They studied legal provisions, consulted lawyers, and conducted extensive research to prepare for the courtroom battle. It became a battle between two researchers and the state—for intellectual property rights under the SC/ST Atrocities Act.
The couple faced threats to withdraw their case and constantly feared that their laptops might be tampered with.
“We fought the mighty state. We have seen cases like Rona Wilson and others in the [2018] Bhima Koregaon case, where incriminating evidence was planted through malware. Our laptops are not with us—you never know what will happen tomorrow,” said Das.
For years, they lived in perpetual fear, uncertain of what awaited them next. But that wasn’t the only cost; their ongoing court battle also took a toll on their personal lives—especially on their six-year-old daughter’s education.
“We didn’t enrol her in any school; all our time was consumed by fighting the case,” Uke said.
During one of the hearings, the high court asked them to propose a way for quantifying their losses, since the state had conceded.
But Uke and Das had already done the math. “It was simple,” said Das. “There were two types of losses—intrinsic and extrinsic. These included the money, time, and human resources we had invested to generate the data.”
On 10 November 2023, the Bombay High Court ruled in their favour, directing the Nagpur City Collector to assess the quantum of intellectual property damage within three months. Subsequently, the Maharashtra government appealed the decision in the Supreme Court.
Meena Kotwal, founder of the digital platform Mooknayak, said that the couple’s case and the Supreme Court’s order serve as a crucial lesson for those who discriminate based on caste.
“It will make people think a hundred times before discriminating against someone based on caste. It will also instil fear of the law. Had the couple not been educated, they wouldn’t have understood the country’s laws and their rights so well,” Kotwal said.
An extraordinary love story
Das and Uke met at JNU, where they were both active members of the United Students Dalit Forum, a cultural organisation on campus. Uke pursued a PhD in International Relations, specialising in American politics, while Das focused on the cultural politics of Buddhism in Uttar Pradesh.
Their relationship brought together two people from different states—Uke from Gadchiroli in Maharashtra, and Das from Muzaffarnagar in Uttar Pradesh—yet they found common ground in their fight against casteism.
“I fought elections for GSCASH [Gender Sensitisation Committee Against Sexual Harassment at JNU] and Shiv campaigned for me,” Kshipra laughed over the phone.
During long night conversations in their hostel room, they realised the need to revive the Babasaheb Politics School. With that vision in mind, they moved to Nagpur after submitting their PhD theses in 2014.
However, the fight is far from over. Now, Uke and Das are researching how to secure their compensation. Although both the Supreme Court and the Bombay High Court have ruled in their favour, they have yet to receive the funds they fought so hard for.
“Getting compensation is another fight we have to fight,” said Das.
But their vision for Babasaheb’s political school remains intact; the dream that brought them to Nagpur is very much alive.
“We are finding ways to make this a reality,” said Uke.
(Edited by Prashant)
Key Phases of the Case:
Initial Conflict:
Firstly, the Dalit couple—JNU scholars Shiv Shankar Das and Kshipra Kamlesh Uke—faced discrimination in a Brahmin-dominated neighbourhood in Nagpur.
They experienced the theft of valuable intellectual property, including laptops, passports, and research data.
The Legal Battle:
Next, the couple filed a petition in the Bombay High Court, choosing to represent themselves.
Their determination led to the formation of a Special Investigation Team (SIT) and the eventual filing of a chargesheet against the alleged perpetrators.
Supreme Court Ruling:
Subsequently, on January 24, the Supreme Court issued a single-sentence order.
This order upheld the Bombay High Court’s decision and expanded the definition of “property” under the SC/ST (Prevention of Atrocities) Act to include digital intellectual property.
Implications and Future Impact:
Finally, the landmark ruling not only secured compensation for the intellectual property loss but also set an important precedent.
It paves the way for future cases and reinforces the legal protections against caste-based discrimination.
Courtesy : The Print
உயர் நீதிமன்ற மும்பை
‘படித்த தலிட்ஸ்’ - இந்த இரண்டு வார்த்தைகளும் 2 ஜே.என்.யு அறிஞர்களுக்கான பம்பாய் எச்.சி மைல்கல் தீர்ப்பை எவ்வாறு மாற்றின
வெளியிடப்பட்டது பிப்ரவரி 12, 2025
.
எஸ்சி/எஸ்டி (அட்டூழியங்களைத் தடுப்பது) சட்டத்தின் கீழ் அறிவுசார் சொத்து இழப்புக்கு தலித் ஜோடி சிவசங்கர் தாஸ் மற்றும் க்ஷிப்ரா கம்லெஷ் யுகே ஆகியவற்றைப் பாதுகாக்கின்றனர்.
சக்ரிகா கிஸ்யூ
எஸ்சி/எஸ்டி சட்டத்தின் கீழ் அறிவுசார் சொத்துரிமைகள் குறித்த உச்சநீதிமன்ற தீர்ப்பைக் கொண்டாடும் ஜே.என்.யூ தலித் அறிஞர்கள்
ஜே.என்.யு அறிஞர்கள் ஷிவ் சங்கர் தாஸ் மற்றும் கிஷிப்ரா யுகே ஆகியோர் பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தில் தங்கள் சொந்த வழக்கை எதிர்த்துப் போராடினர், அறிவுசார் சொத்து உரிமைகள் குறித்த ஒரு மைல்கல் உச்சநீதிமன்ற உத்தரவில் முடிவடைந்தனர் | புகைப்படம்: சிறப்பு ஏற்பாடு
புதுடெல்லி: முதல் பார்வையில், பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தின் அவதானிப்பு விசித்திரமாகத் தெரிந்தது. "படித்த தலித்துகள்" என்று நீதிபதி குறிப்பிட்டார் - ஆனால் அந்த குறுகிய சொற்றொடர் ஜே.என்.யு அறிஞர்களான ஷிவ் சங்கர் தாஸ் மற்றும் கிஷிப்ரா கமலேஷ் உகே ஆகியோருக்கு எல்லாவற்றையும் மாற்றினார். பெரும்பாலான நிகழ்வுகளைப் போலல்லாமல், திட்டமிடப்பட்ட சாதி மற்றும் திட்டமிடப்பட்ட பழங்குடியினர் (அட்டூழியங்களைத் தடுப்பது) சட்டத்தின் கீழ் பெஞ்ச் கேட்டிருந்தார், தாஸ் மற்றும் யுகே ஆகியோர் வித்தியாசமான அட்டூழிய வழக்கைக் கொண்டுவந்தனர்-இது ஒரு வேறுபாடு, இது அறிவுசார் முதல் வகையான உச்சநீதிமன்ற உத்தரவுக்கு வழிவகுத்தது சொத்துரிமை.
எஸ்சி/எஸ்டி சட்டத்தின் கீழ் அறிவுசார் சொத்துக்களை (அதன் டிஜிட்டல் வடிவம் உட்பட) அங்கீகரித்து, பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தின் தீர்ப்பை உச்சநீதிமன்றம் உறுதி செய்தது.
இந்த தீர்ப்பு ஒரு முக்கியமான முன்னுதாரணத்தை அமைக்கிறது, இது அன்றாட பாகுபாடுகளுக்கு எதிரான தலித் போரில் ஒரு வரலாற்று தடையாக இருக்கக்கூடும்.
மஹாராஷ்டிரா மாநிலத்திற்கு எதிராக பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தில் தங்கள் வழக்கை தாஸ் மற்றும் யுகே வாதிட்டனர். ஒருபுறம் நிர்வாக அதிகாரிகள், காவல்துறை அதிகாரிகள் மற்றும் சிவில் அதிகாரிகள் இருந்தனர்; மறுபுறம், இரு அறிஞர்கள் தங்கள் மடிக்கணினி, பாஸ்போர்ட், பல தசாப்த கால ஆராய்ச்சி மற்றும் பல தசாப்த கால ஆராய்ச்சி மற்றும் நாக்பூரில் அரசியலில் நுழைவதற்கு டாக்டர் பிர் அம்பேத்கரின் பயிற்சிப் பள்ளியை மறுதொடக்கம் செய்வதற்கு அவசியமான தரவு ஆகியவற்றிற்கு இழப்பீடு கோரும் - அத்துடன் அவர்களின் நில உரிமையாளரின் வெளியேற்ற முயற்சிக்கும் மகன். நாக்பூரில் ஒரு பிராமண குடியிருப்பு பகுதியில் அவர்களின் தலித்-ஜ்னு அடையாளம் சந்தேகத்தை சந்தித்தது.
நீதிமன்றம் குறிப்பிட்டது என்று யுகே நினைவு கூர்ந்தார், “எஸ்சி/எஸ்டி அட்ரோசிட்டீஸ் சட்டத்தின் கீழ், நாங்கள் வழக்கமாக படிக்காதவர்களைப் பெறுகிறோம். உங்கள் வழக்கு அரிதானது மற்றும் தனித்துவமானது, ”என்று அவர் வெளியிடப்படாத இடத்திலிருந்து தொலைபேசியில் பேசினார்.
ஜனவரி 24 அன்று, ஒற்றை வாக்கிய உத்தரவில், உச்சநீதிமன்றம் மகாராஷ்டிரா அரசாங்கத்தின் மேல்முறையீட்டை தள்ளுபடி செய்து, பம்பாய் உயர்நீதிமன்ற தீர்ப்பை உறுதி செய்தது, இதன் மூலம் எஸ்சி/எஸ்டி (அட்ரோசிட்டிகளைத் தடுப்பது) சட்டத்தின் கீழ் “சொத்து” என்ற நோக்கத்தை விரிவுபடுத்தியது. உத்தரவு அறிவுசார் சொத்தை அங்கீகரித்தது -அதன் டிஜிட்டல் படிவம் உட்பட - மற்றும் அதன் திருட்டுக்கு தம்பதியினருக்கு இழப்பீடு வழங்கியது.
தீர்ப்பு அவர்களின் இழந்த ஆராய்ச்சியை மீண்டும் கொண்டு வராது என்றாலும், தம்பதியினருக்கு இது ஒரு போருக்கு திருப்திகரமான முடிவு, அது அவர்களின் வாழ்க்கையை உயர்த்தியது, தங்கள் குழந்தைகளை பாதித்தது, மற்றும் அவர்களின் வாழ்க்கையைத் துன்புறுத்தியது.
"இது அணுசக்தியின் கதையை -கிராமப்புறத்திலிருந்து நகர்ப்புறத்திற்கு மாற்றியது, படிக்காதது முதல் உயர் படித்த தலித்துகள் வரை. இது எஸ்சி/எஸ்டி சட்டத்தின் கீழ் சொத்தை மறுவரையறை செய்துள்ளது. தலித்துகள் வைத்திருக்கும் அறிவுசார் சொத்துக்களை இனி திருடவோ அல்லது கையாளவோ முடியாது, ”என்று யுகே தொலைபேசியில் கூறினார்.
ஜே.என்.யூ தலித் அறிஞர்களின் வழக்கின் பின்னணி
2014 ஆம் ஆண்டில், ஜே.என்.யு அறிஞர்கள் தாஸ் மற்றும் யுகே ஆகியோர் 1956 ஆம் ஆண்டில் நிறுவப்பட்ட அரசியலில் நுழைவதற்கான டாக்டர் பி.ஆர் அம்பேத்கரின் பயிற்சிப் பள்ளியை புதுப்பிக்க நாக்பூருக்கு குடிபெயர்ந்தனர். அவர்கள் டீக்ஷாபூமியில் ஒரு படுக்கையறை பிளாட் வாடகைக்கு எடுத்தனர்-இது 1956 ஆம் ஆண்டில் அம்பேத்கர் ப Buddhd த்தத்தை ஏற்றுக்கொண்ட ஒரு வரலாற்றுத் தளமாகும்.
ஆறு ஆண்டுகளாக, அவர்கள் பல்வேறு கல்வி நிறுவனங்களிலிருந்து 500 க்கும் மேற்பட்ட கணக்கெடுப்பு மாதிரிகளை சேகரித்தனர். எவ்வாறாயினும், 2019 ஆம் ஆண்டில், அவர்களின் நில உரிமையாளருடன் -ஆதிக்க சாதியினருக்கு சொந்தமான ஒரு சர்ச்சை -அவர்களின் மடிக்கணினிகள், புத்தகங்கள் மற்றும் உடல் ஆராய்ச்சிப் பொருட்களின் திருட்டில் தீர்மானிக்கப்பட்டது. சண்டை தொடங்கியபோதுதான்.
2016 ஆம் ஆண்டில் பிஎச்.டி மாணவர் ரோஹித் வெமுலாவின் தற்கொலையைத் தொடர்ந்து அவர்கள் வழிநடத்திய ஒரு எதிர்ப்பு பேரணிக்கு இந்த விரோதத்தின் தோற்றத்தை இந்த ஜோடி கண்டறிந்துள்ளது. ஆர்எஸ்எஸ் அலுவலகத்திற்கு அவர்கள் அணிவகுத்துச் சென்ற வீடியோக்கள் சமூகத்திற்குள் பரவத் தொடங்கின, நில உரிமையாளரை தங்கள் சாதியைப் பற்றி விசாரிக்கத் தூண்டியது. நாங்கள் தலித்துகள் என்று அவர்களிடம் சொன்னபோது, அவர் கேட்டார், 'நீங்கள் ஏன் முன்பு எங்களிடம் சொல்லவில்லை?' ”என்று தாஸ் நினைவு கூர்ந்தார். “நாங்கள் சொன்னோம்,‘ நீங்கள் எங்களிடம் ஒருபோதும் கேட்கவில்லை, எனவே நாங்கள் உங்களுக்குச் சொல்லவில்லை. ’”
இந்த ஜோடியின் கூற்றுப்படி, பிராமணர்கள் ஆதிக்கம் செலுத்தும் சமூகத்தில் தலித்துகள் வாழ்வது குறித்து அண்டை நாடுகள் மகிழ்ச்சியடையவில்லை என்று கூறி, நில உரிமையாளர் அவர்களிடம் காலி செய்யச் சொன்னபோது. அவர்கள் சிறிது நேரம் கோரினர். அதே நேரத்தில், வளாக ஆர்ப்பாட்டங்கள் மற்றும் உமர் காலித், அனிர்பன் பட்டாச்சார்யா மற்றும் கன்ஹையா குமார் ஆகியோரின் கைதுகளுடன் ஜே.என்.யு தேசிய தலைப்புச் செய்திகளில் ஆதிக்கம் செலுத்தியது.
"எங்கள் ஜே.என்.யூ கல்வி காரணமாக எல்லோரும் எங்களை நிராகரித்தனர்," என்று கூறினார்Uke.
சில மாதங்களுக்குப் பிறகு, அக்டோபர் 2016 இல், நில உரிமையாளர் வயது தொடர்பான நோயால் இறந்தார், மேலும் அவரது மகன் உரிமையை ஏற்றுக்கொண்டார். விரைவில், அவரும் ஒரு நண்பரும் தம்பதியரைச் சந்தித்து அவர்களை வெளியேறச் சொன்னதாகக் கூறப்படுகிறது. அந்த நேரத்தில், கிஷிப்ரா எட்டு மாத கர்ப்பமாக இருந்தார்.
"இந்த சூழ்நிலையில், நாங்கள் மாறப்போவதில்லை என்று உரிமையாளரின் மகனிடம் நான் சொன்னேன்," என்று அவர் நினைவு கூர்ந்தார்.
திருட்டு நிகழ்ந்த 2018 வரை இந்த நிலைமை தொடர்ந்தது. அந்த ஆண்டு, தம்பதியினர் டெல்லியில் இருந்தபோது, அவர்களுக்கு ஒரு கூட்டத்தைக் கேட்டு நில உரிமையாளரிடமிருந்து அழைப்பு வந்தது.
"நாங்கள் டெல்லியில் இருப்பதாகவும், சில நாட்களில் திரும்புவோம் என்றும் சொன்னோம்," என்று யுகே கூறினார். ஆனால் அவர்கள் திரும்பி வந்தபோது, அவர்களின் வாசலில் பூட்டு உடைக்கப்பட்டு மாற்றப்பட்டிருப்பதைக் கண்டார்கள். வீட்டிற்குள் நுழைந்ததும், அவர்களின் மடிக்கணினி, புத்தகங்கள் மற்றும் ஆராய்ச்சி பொருள் காணவில்லை என்பதைக் கண்டுபிடித்தனர்.
பின்னர் அவர்கள் உள்ளூர் காவல் நிலையத்திற்குச் சென்று புகார் அளித்தனர், நில உரிமையாளரின் மகன் உடைத்து நுழைவது மற்றும் திருட்டு என்று குற்றம் சாட்டினர். எஸ்சி/எஸ்டி சட்டத்தின் கீழ் கிரிமினல் அத்துமீறல் மற்றும் மீறல்கள் என்ற குற்றச்சாட்டில் நில உரிமையாளரின் மகன் மீது பஜாஜ் நகர் போலீசார் ஒரு எஃப்.ஐ.ஆர் தாக்கல் செய்தனர். அவர் கைது செய்யப்பட்டார், ஆனால் சில நாட்களில் ஜாமீனில் விடுவிக்கப்பட்டார்.
“நாங்கள் டெல்லியில் இருந்து நாக்பூருக்குத் திரும்பியபோது, எங்களிடம் 700 கிலோ புத்தகங்கள் இருந்தன. நாக்பூரின் இளைஞர்களிடையே சமூக-அரசியல் விழிப்புணர்வு குறித்த மகாராஷ்டிரா சட்டமன்றம் மற்றும் மக்களவைத் தேர்தல்களுடன் இணைந்து 2014 இல் நாங்கள் சேகரித்த மூல தரவு மறைந்துவிட்டது. எங்கள் பட்டங்கள், மடிக்கணினிகள் மற்றும் பாஸ்போர்ட் கூட திருடப்பட்டன, ”என்று தாஸ் கூறினார், பல ஆண்டு ஆராய்ச்சியை இழந்த பின்னர் அவர்களின் உதவியற்ற தன்மையை நினைவு கூர்ந்தார்.
அறிவுசார் சொத்து திருட்டுக்கு எதிரான சட்டப் போர்
எதுவும் மிச்சமில்லை, தம்பதியினர் திட்டமிடப்பட்ட சாதியினருக்கான தேசிய ஆணையத்தை (என்.சி.எஸ்.சி) அணுகினர், அவர்களின் அறிவுசார் சொத்துக்களை இழப்பதற்கு முறையான விசாரணை மற்றும் இழப்பீடு கோரி. எந்த முன்னேற்றமும் செய்யப்படாதபோது, அவர்கள் பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தில் ஒரு மனுவை தாக்கல் செய்தனர், தங்கள் புகாரில் செயல்பட என்.சி.எஸ்.சி.
ஒரு வருடம் கழித்து, 2022 ஆம் ஆண்டில், உயர் நீதிமன்றம் ஆறு வாரங்களுக்குள் என்.சி.எஸ்.சிக்கு நடவடிக்கை எடுக்க உத்தரவிட்டது, இது ஒரு சிறப்பு விசாரணைக் குழு (எஸ்ஐடி) உருவாக வழிவகுத்தது. நாக்பூரில் உள்ள ஒரு சிறப்பு நீதிமன்றத்தில் சார்ஜெத் தாக்கல் செய்யப்பட்டது.
இதற்கிடையில், மாவட்ட அதிகாரிகள் என்.சி.எஸ்.சிக்கு அவர்கள் அளித்த புகாரின் அடிப்படையில் ரூ .5 லட்சம் வழங்க ஒப்புக்கொண்டனர். இந்த தொகை அதிகமாக இருந்திருக்க வேண்டும் என்று யுகே மற்றும் தாஸ் வாதிட்டபோது, அறிவுசார் சொத்து இழப்புக்காக எஸ்சி/எஸ்டி சட்டத்தின் கீழ் விதிகள் இல்லாததை அதிகாரிகள் மேற்கோள் காட்டினர்.
இந்த அநீதி இரு அறிஞர்களையும் உயர்நீதிமன்றத்திற்குத் திரும்பத் தூண்டியது, அவர்களின் அறிவுசார் சொத்துக்களை இழப்பதற்கு போதுமான இழப்பீடு கோரியது. இந்த நேரத்தில், அவர்கள் தங்களை பிரதிநிதித்துவப்படுத்த முடிவு செய்தனர். அவர்கள் சட்ட விதிகளைப் படித்தனர், வழக்கறிஞர்களைக் கலந்தாலோசித்தனர், நீதிமன்ற அறை போருக்குத் தயாராவதற்கு விரிவான ஆராய்ச்சிகளை மேற்கொண்டனர். இது இரண்டு ஆராய்ச்சியாளர்களுக்கும் அரசுக்கும் இடையிலான போராக மாறியது -எஸ்சி/எஸ்டி அட்ரோசிட்டீஸ் சட்டத்தின் கீழ் அறிவுசார் சொத்து உரிமைகளுக்காக.
தம்பதியினர் தங்கள் வழக்கை திரும்பப் பெறுவதற்கான அச்சுறுத்தல்களை எதிர்கொண்டனர், மேலும் தங்கள் மடிக்கணினிகளை சேதப்படுத்தக்கூடும் என்று தொடர்ந்து அஞ்சினர்.
“நாங்கள் வலிமைமிக்க நிலையை எதிர்த்துப் போராடினோம். [2018] பீமா கோரேகான் வழக்கில் ரோனா வில்சன் மற்றும் பிறர் போன்ற வழக்குகளை நாங்கள் கண்டிருக்கிறோம், அங்கு தீம்பொருள் மூலம் குற்றச்சாட்டுகள் நடப்பட்டன. எங்கள் மடிக்கணினிகள் எங்களுடன் இல்லை them நாளை என்ன நடக்கும் என்று உங்களுக்குத் தெரியாது, ”என்று தாஸ் கூறினார்.
பல ஆண்டுகளாக, அவர்கள் நிரந்தர பயத்தில் வாழ்ந்தனர், அடுத்து அவர்களுக்கு என்ன காத்திருந்தார்கள் என்பதில் நிச்சயமற்றது. ஆனால் அது ஒரே செலவு அல்ல; அவர்களின் தற்போதைய நீதிமன்றப் போர் அவர்களின் தனிப்பட்ட வாழ்க்கையை-குறிப்பாக அவர்களின் ஆறு வயது மகளின் கல்வியில் பாதித்தது.
“நாங்கள் அவளை எந்த பள்ளியிலும் சேரவில்லை; வழக்கை எதிர்த்துப் போராடுவதன் மூலம் எங்கள் நேரம் நுகரப்பட்டது, ”என்று யுகே கூறினார்.
விசாரணையில் ஒன்றின் போது, அரசு ஒப்புக்கொண்டதால், அவர்களின் இழப்புகளை அளவிடுவதற்கான வழியை முன்மொழியுமாறு உயர் நீதிமன்றம் அவர்களிடம் கேட்டது.
ஆனால் யுகே மற்றும் தாஸ் ஏற்கனவே கணிதத்தை செய்திருந்தனர். "இது எளிமையானது," என்று தாஸ் கூறினார். "இரண்டு வகையான இழப்புகள் இருந்தன -உள் மற்றும் வெளிப்புறங்கள். தரவை உருவாக்க நாங்கள் முதலீடு செய்த பணம், நேரம் மற்றும் மனித வளங்கள் இதில் அடங்கும். ”
நவம்பர் 10, 2023 அன்று, பம்பாய் உயர்நீதிமன்றம் தங்களுக்கு ஆதரவாக தீர்ப்பளித்தது, நாக்பூர் நகர சேகரிப்பாளரை மூன்று மாதங்களுக்குள் அறிவுசார் சொத்து சேதத்தின் அளவை மதிப்பிடுமாறு வழிநடத்தியது. பின்னர், மகாராஷ்டிரா அரசாங்கம் உச்சநீதிமன்றத்தில் இந்த முடிவை மேல்முறையீடு செய்தது.
டிஜிட்டல் தளமான முக்னாயக்கின் நிறுவனர் மீனா கோட்வால், இந்த ஜோடியின் வழக்கு மற்றும் உச்சநீதிமன்றத்தின் உத்தரவு சாதியை அடிப்படையாகக் கொண்டவர்களுக்கு ஒரு முக்கியமான பாடமாக செயல்படுகின்றன என்று கூறினார்.
"இது சாதியை அடிப்படையாகக் கொண்ட ஒருவருக்கு எதிராக பாகுபாடு காண்பதற்கு முன்பு மக்களை நூறு முறை சிந்திக்க வைக்கும். இது சட்டத்தின் அச்சத்தையும் தூண்டிவிடும். இருந்ததுதம்பதியினர் கல்வி கற்கவில்லை, அவர்கள் நாட்டின் சட்டங்களையும் அவற்றின் உரிமைகளையும் நன்றாகப் புரிந்து கொள்ள மாட்டார்கள், ”என்று கோட்வால் கூறினார்.
ஒரு அசாதாரண காதல் கதை
தாஸ் மற்றும் யுகே ஜே.என்.யுவில் சந்தித்தனர், அங்கு அவர்கள் இருவரும் யுனைடெட் மாணவர்கள் தலித் மன்றத்தின் தீவிர உறுப்பினர்களாக இருந்தனர், இது வளாகத்தில் ஒரு கலாச்சார அமைப்பாகும். அமெரிக்க அரசியலில் நிபுணத்துவம் பெற்ற சர்வதேச உறவுகளில் யுகே ஒரு பி.எச்.டி.யைப் பின்தொடர்ந்தார், அதே நேரத்தில் தாஸ் உத்தரபிரதேசத்தில் ப Buddhism த்த மதத்தின் கலாச்சார அரசியலில் கவனம் செலுத்தினார்.
அவர்களது உறவு வெவ்வேறு மாநிலங்களைச் சேர்ந்த இரண்டு பேரை ஒன்றாகக் கொண்டுவந்தது -மகாராஷ்டிராவில் உள்ள கட்சிரோலியைச் சேர்ந்தவர், மற்றும் உத்தரபிரதேசத்தின் முசாபர்நகரைச் சேர்ந்த தாஸ் -அவர்கள் சாதிக்கு எதிரான போராட்டத்தில் பொதுவான காரணத்தைக் கண்டறிந்தனர்.
"நான் ஜிஸ்காஷ் [ஜே.என்.யுவில் பாலியல் துன்புறுத்தலுக்கு எதிராக பாலின உணர்திறன் குழு] மற்றும் ஷிவ் எனக்காக பிரச்சாரம் செய்தேன்" என்று க்ஷிப்ரா தொலைபேசியில் சிரித்தார்.
தங்கள் விடுதி அறையில் நீண்ட இரவு உரையாடல்களின் போது, பாபாசாஹேப் அரசியல் பள்ளியை புதுப்பிக்க வேண்டியதன் அவசியத்தை அவர்கள் உணர்ந்தார்கள். அந்த பார்வையை மனதில் கொண்டு, அவர்கள் 2014 ஆம் ஆண்டில் தங்கள் பிஎச்டி ஆய்வறிக்கைகளை சமர்ப்பித்த பின்னர் நாக்பூருக்கு சென்றனர்.
இருப்பினும், சண்டை வெகு தொலைவில் உள்ளது. இப்போது, யுகே மற்றும் தாஸ் தங்கள் இழப்பீட்டை எவ்வாறு பாதுகாப்பது என்று ஆராய்ச்சி செய்கிறார்கள். உச்சநீதிமன்றம் மற்றும் பம்பாய் உயர்நீதிமன்றம் இரண்டும் தங்களுக்கு ஆதரவாக தீர்ப்பளித்திருந்தாலும், அவர்கள் போராடிய நிதியை அவர்கள் இன்னும் கடுமையாகப் பெறவில்லை.
"இழப்பீடு பெறுவது நாம் போராட வேண்டிய மற்றொரு சண்டை" என்று தாஸ் கூறினார்.
ஆனால் பாபாசாஹேப்பின் அரசியல் பள்ளிக்கான அவர்களின் பார்வை அப்படியே உள்ளது; அவர்களை நாக்பூருக்கு அழைத்து வந்த கனவு மிகவும் உயிருடன் இருக்கிறது.
"இதை உண்மையாக்குவதற்கான வழிகளை நாங்கள் கண்டுபிடித்துள்ளோம்," என்று யுகே கூறினார்.
(பிரசாந்த் திருத்தினார்)
வழக்கின் முக்கிய கட்டங்கள்:
ஆரம்ப மோதல்:
முதலாவதாக, நாக்பூரில் ஒரு பிராமண ஆதிக்கம் செலுத்தும் சுற்றுப்புறத்தில் தலித் ஜோடி-JNU அறிஞர்கள் சிவ் சங்கர் தாஸ் மற்றும் க்ஷிப்ரா கமலேஷ் உக் ஆகியோர் பாகுபாடு காட்டினர்.
மடிக்கணினிகள், பாஸ்போர்ட் மற்றும் ஆராய்ச்சி தரவு உள்ளிட்ட மதிப்புமிக்க அறிவுசார் சொத்துக்களை திருடுவதை அவர்கள் அனுபவித்தனர்.
சட்டப் போர்:
அடுத்து, தம்பதியினர் தங்களை பிரதிநிதித்துவப்படுத்தத் தேர்ந்தெடுத்து பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தில் ஒரு மனுவை தாக்கல் செய்தனர்.
அவர்களின் உறுதியானது ஒரு சிறப்பு விசாரணைக் குழு (SIT) உருவாக்குவதற்கும், குற்றவாளிகள் மீது குற்றம் சாட்டப்பட்டதாகக் கூறப்படுவதற்கு எதிராக ஒரு குற்றச்சாட்டு தாக்கல் செய்வதற்கும் வழிவகுத்தது.
உச்சநீதிமன்ற தீர்ப்பு:
பின்னர், ஜனவரி 24 அன்று, உச்சநீதிமன்றம் ஒற்றை வாக்கிய உத்தரவை பிறப்பித்தது.
இந்த உத்தரவு பம்பாய் உயர்நீதிமன்றத்தின் தீர்ப்பை உறுதிசெய்து, டிஜிட்டல் அறிவுசார் சொத்துக்களை உள்ளடக்கிய எஸ்சி/எஸ்டி (அட்டூழியங்களைத் தடுப்பது) சட்டத்தின் கீழ் “சொத்து” என்ற வரையறையை விரிவுபடுத்தியது.
தாக்கங்கள் மற்றும் எதிர்கால தாக்கம்:
இறுதியாக, மைல்கல் தீர்ப்பு அறிவுசார் சொத்து இழப்புக்கு இழப்பீட்டைப் பெற்றது மட்டுமல்லாமல், ஒரு முக்கியமான முன்னுதாரணத்தையும் அமைத்தது.
இது எதிர்கால வழக்குகளுக்கு வழிவகுக்கிறது மற்றும் சாதி அடிப்படையிலான பாகுபாடுகளுக்கு எதிரான சட்டப் பாதுகாப்புகளை வலுப்படுத்துகிறது.
மரியாதை: அச்சு.
Hhhhhhhhhhhhhjjjhhjjjjjj
उच्च न्यायालय मुंबई
‘शिक्षित दलित्स- इन दो शब्दों ने 2 JNU विद्वानों के लिए बॉम्बे एचसी लैंडमार्क फैसले को कैसे घुमाया
12 फरवरी, 2025 को पोस्ट किया गया

दलित दंपति शिव शंकर दास और केशरा कामलेश उके एससी/एसटी (अत्याचार की रोकथाम) अधिनियम के तहत बौद्धिक संपदा हानि के लिए सुरक्षित लैंडमार्क मुआवजा।
Sagrika kissu
JNU दलित विद्वानों ने SC/ST अधिनियम के तहत बौद्धिक संपदा अधिकारों पर सर्वोच्च न्यायालय का फैसला सुनाया
JNU विद्वानों शिव शंकर दास और Kshipra Uke ने बॉम्बे उच्च न्यायालय में अपना मामला लड़ा, बौद्धिक संपदा अधिकारों पर एक लैंडमार्क सुप्रीम कोर्ट के आदेश में समापन। फोटो: विशेष व्यवस्था
नई दिल्ली: पहली नज़र में, बॉम्बे उच्च न्यायालय का अवलोकन अजीब लग रहा था। "शिक्षित दलितों," न्यायाधीश ने टिप्पणी की - लेकिन उस छोटे वाक्यांश ने जेएनयू विद्वानों शिव शंकर दास और केशिपा कामलेश उके के लिए सब कुछ बदल दिया। ज्यादातर मामलों के विपरीत, बेंच ने अनुसूचित जाति और अनुसूचित जनजाति (अत्याचार की रोकथाम) अधिनियम के तहत सुना था, दास और उके ने एक अलग तरह के अत्याचार के मामले को लाया-एक ऐसा अंतर जिसके कारण बौद्धिक रूप से पहली बार इसके सुप्रीम कोर्ट का आदेश दिया गया। संपत्ति के अधिकार।
सुप्रीम कोर्ट ने एससी/एसटी अधिनियम के तहत बौद्धिक संपदा (इसके डिजिटल फॉर्म सहित) को मान्यता देते हुए बॉम्बे हाई कोर्ट के फैसले को बरकरार रखा।
यह सत्तारूढ़ एक महत्वपूर्ण मिसाल कायम करता है जो संभावित रूप से रोजमर्रा के भेदभाव के खिलाफ दलित लड़ाई में एक ऐतिहासिक बाधा के रूप में काम कर सकता है।
दास और उके ने बॉम्बे उच्च न्यायालय में महाराष्ट्र राज्य के खिलाफ अपने मामले का तर्क दिया। एक तरफ प्रशासन के अधिकारी, पुलिस अधिकारी और नागरिक अधिकारी थे; दूसरी ओर, दो विद्वानों ने अपने लैपटॉप, पासपोर्ट, दशकों के शोध के दशकों, और नागपुर में राजनीति में प्रवेश के लिए आवश्यक डेटा को पुनरारंभ करने के लिए आवश्यक डेटा के साथ -साथ उनके जमींदारों के लिए एक प्रयास के लिए आवश्यक डेटा आवश्यक डेटा के लिए मुआवजे की मांग की। बेटा। नागपुर में एक ब्राह्मण आवासीय पड़ोस में उनकी दलित-JNU पहचान संदेह के साथ मिली थी।
उके ने याद किया कि अदालत ने टिप्पणी की थी, “एससी/एसटी अत्याचार अधिनियम के तहत, हम आमतौर पर अशिक्षित लोग प्राप्त करते हैं। आपका मामला दुर्लभ और अद्वितीय है, ”जैसा कि उसने एक अज्ञात स्थान से फोन पर बात की थी।
24 जनवरी को, एकल-वाक्य आदेश में, सुप्रीम कोर्ट ने महाराष्ट्र सरकार की अपील को खारिज कर दिया और बॉम्बे उच्च न्यायालय के फैसले को बरकरार रखा, जिससे एससी/एसटी (अत्याचार की रोकथाम) अधिनियम के तहत "संपत्ति" के दायरे का विस्तार हुआ। आदेश ने बौद्धिक संपदा को मान्यता दी - जिसमें इसके डिजिटल फॉर्म भी शामिल हैं - और इसकी चोरी के लिए युगल को मुआवजा दिया गया।
जबकि सत्तारूढ़ अपने खोए हुए शोध को वापस नहीं लाएगा, दंपति के लिए यह एक लड़ाई का एक संतोषजनक अंत है जिसने उनके जीवन को बढ़ाया, अपने बच्चों को प्रभावित किया, और उनके करियर को तनाव दिया।
“इसने अत्याचार की कथा को संचालित कर दिया - ग्रामीण से शहरी तक, अशिक्षित से उच्च शिक्षित दलितों तक। इसने SC/ST अधिनियम के तहत संपत्ति को फिर से परिभाषित किया है। बौद्धिक संपदा जो दलितों के पास अब चोरी या हेरफेर नहीं हो सकती है, ”उके ने फोन पर कहा।
JNU दलित विद्वानों के मामले की पृष्ठभूमि
2014 में, जेएनयू के विद्वानों दास और उके ने राजनीति के लिए प्रवेश के लिए डॉ। ब्रबेडकर के प्रशिक्षण स्कूल को पुनर्जीवित करने के लिए नागपुर चले गए, जिसे 1956 में स्थापित किया गया था। उन्होंने डेखभूमी में एक बेडरूम का फ्लैट किराए पर लिया था-एक ऐतिहासिक स्थल जहां 1956 में अम्बेडकर ने बौद्ध धर्म को गले लगाया था।
छह वर्षों के लिए, उन्होंने विभिन्न शैक्षणिक संस्थानों से 500 से अधिक सर्वेक्षण नमूने एकत्र किए। हालांकि, 2019 में अपने मकान मालिक के साथ एक चल रहा विवाद - जो प्रमुख जाति से संबंधित था - अपने लैपटॉप, पुस्तकों और भौतिक अनुसंधान सामग्री की चोरी में गया। जब लड़ाई शुरू हुई।
इस दंपति ने इस शत्रुता की उत्पत्ति को एक विरोध रैली के लिए दर्शाया है, जो उन्होंने 2016 में पीएचडी के छात्र रोहिथ वेमुला की आत्महत्या के बाद नेतृत्व किया था। आरएसएस कार्यालय में अपने मार्च के वीडियो समुदाय के भीतर घूमना शुरू कर दिया, जिससे मकान मालिक को उनकी जाति के बारे में पूछताछ करने के लिए प्रेरित किया गया। " जब हमने उन्हें बताया कि हम दलित थे, तो उन्होंने पूछा, 'आपने हमें पहले क्यों नहीं बताया?' "हमने कहा, 'आपने हमसे कभी नहीं पूछा, इसलिए हमने आपको नहीं बताया।"
दंपति के अनुसार, जब मकान मालिक ने उन्हें खाली करने के लिए कहा, यह दावा करते हुए कि पड़ोसी ब्राह्मणों के प्रभुत्व वाले समाज में रहने वाले दलितों के बारे में खुश नहीं थे। उन्होंने कुछ समय का अनुरोध किया। उसी समय, जेएनयू कैंपस विरोध प्रदर्शन और उमर खालिद, अनिरान भट्टाचार्य और कन्हैया कुमार की गिरफ्तारी के साथ राष्ट्रीय सुर्खियों में था।
"सभी ने हमारी जेएनयू शिक्षा के कारण हमें अस्वीकार कर दिया,"उके।
कुछ महीने बाद, अक्टूबर 2016 में, मकान मालिक की उम्र से संबंधित बीमारी से मृत्यु हो गई, और उनके बेटे ने स्वामित्व ग्रहण किया। इसके तुरंत बाद, वह और एक दोस्त ने कथित तौर पर दंपति का दौरा किया और उन्हें छोड़ने के लिए कहा। उस समय, Kshipra आठ महीने की गर्भवती थी।
"मैंने मालिक के बेटे से कहा कि इस स्थिति में, हम शिफ्ट नहीं होने जा रहे थे," उसने याद किया।
यह स्थिति 2018 तक जारी रही, जब चोरी हुई। उस वर्ष, जब दंपति दिल्ली में थे, तो उन्हें मकान मालिक से एक बैठक मिली।
"हमने उसे बताया कि हम दिल्ली में थे और कुछ दिनों में लौट आएंगे," उके ने कहा। लेकिन जब वे लौटे, तो उन्होंने पाया कि उनके दरवाजे पर ताला टूट गया था और बदल दिया गया था। घर में प्रवेश करने पर, उन्हें पता चला कि उनके लैपटॉप, किताबें और शोध सामग्री गायब थी।
फिर वे स्थानीय पुलिस स्टेशन गए और एक शिकायत दर्ज की, जिसमें मकान मालिक के बेटे को तोड़ने और प्रवेश करने और चोरी करने का आरोप लगाया गया। बजाज नगर पुलिस ने मकान मालिक के बेटे और एससी/एसटी अधिनियम के तहत आपराधिक अत्याचार और उल्लंघन के आरोप में एक साथी के खिलाफ एक एफआईआर दायर की। उसे गिरफ्तार कर लिया गया लेकिन उसे दिनों के भीतर जमानत पर रिहा कर दिया गया।
“जब हम दिल्ली से नागपुर लौटे, तो हमारे पास 700 किलो की किताबें थीं। 2014 में हमने जो कच्चा डेटा एकत्र किया था, वह नागपुर के युवाओं के बीच सामाजिक-राजनीतिक जागरूकता पर महाराष्ट्र विधानसभा और लोकसभा चुनावों के साथ-साथ गायब हो गया था। हमारे डिग्री, लैपटॉप और यहां तक कि पासपोर्ट चोरी हो गए, ”दास ने कहा, अनुसंधान के वर्षों के बाद उनकी असहायता को याद करते हुए।
बौद्धिक संपदा चोरी के खिलाफ कानूनी लड़ाई
कुछ भी नहीं बचा है, दंपति ने नेशनल कमीशन फॉर शेड्यूल कास्टेस (NCSC) से संपर्क किया, अपनी बौद्धिक संपदा के नुकसान के लिए उचित जांच और मुआवजे की मांग की। जब कोई प्रगति नहीं की गई, तो उन्होंने बॉम्बे उच्च न्यायालय में एक याचिका दायर की, जिसमें अदालत ने एनसीएससी को अपनी शिकायत पर कार्रवाई करने के लिए निर्देश देने के लिए कहा।
एक साल बाद, 2022 में, उच्च न्यायालय ने NCSC को छह सप्ताह के भीतर कार्रवाई करने का आदेश दिया, जिससे एक विशेष जांच टीम (SIT) का गठन हो गया। नागपुर में एक विशेष अदालत में एक चार्जशीट दायर की गई थी।
इस बीच, जिला अधिकारियों ने NCSC को अपनी शिकायत के आधार पर 5 लाख रुपये प्रदान करने पर सहमति व्यक्त की। जब उके और दास ने तर्क दिया कि राशि अधिक होनी चाहिए थी, तो अधिकारियों ने बौद्धिक संपदा के नुकसान के लिए एससी/एसटी अधिनियम के तहत प्रावधानों की कमी का हवाला दिया।
इस अन्याय ने दोनों विद्वानों को उच्च न्यायालय में लौटने के लिए प्रेरित किया, जिससे उनकी बौद्धिक संपदा के नुकसान के लिए पर्याप्त मुआवजा मांगा गया। इस बार, उन्होंने खुद का प्रतिनिधित्व करने का फैसला किया। उन्होंने कानूनी प्रावधानों का अध्ययन किया, वकीलों से परामर्श किया, और कोर्ट रूम लड़ाई की तैयारी के लिए व्यापक शोध किया। यह दो शोधकर्ताओं और राज्य के बीच एक लड़ाई बन गई - एससी/एसटी अत्याचार अधिनियम के तहत बौद्धिक संपदा अधिकारों के लिए।
इस जोड़े को अपने मामले को वापस लेने के लिए धमकी का सामना करना पड़ा और लगातार डर था कि उनके लैपटॉप के साथ छेड़छाड़ की जा सकती है।
“हमने शक्तिशाली राज्य का मुकाबला किया। हमने [2018] भीम कोरेगांव मामले में रोना विल्सन और अन्य जैसे मामलों को देखा है, जहां मैलवेयर के माध्यम से बढ़ते सबूत लगाए गए थे। हमारे लैपटॉप हमारे साथ नहीं हैं - आप कभी नहीं जानते कि कल क्या होगा, ”दास ने कहा।
सालों तक, वे सदा के डर में रहते थे, जो आगे की प्रतीक्षा कर रहा था, उससे अनिश्चित। लेकिन वह केवल लागत नहीं थी; उनकी चल रही अदालत की लड़ाई ने भी उनके व्यक्तिगत जीवन पर एक टोल लिया-विशेष रूप से उनकी छह साल की बेटी की शिक्षा पर।
“हमने उसे किसी भी स्कूल में दाखिला नहीं दिया; हमारे सभी समय को मामले से लड़कर खाया गया था, ”उके ने कहा।
सुनवाई में से एक के दौरान, उच्च न्यायालय ने उन्हें अपने नुकसान की मात्रा निर्धारित करने के लिए एक रास्ता प्रस्तावित करने के लिए कहा, क्योंकि राज्य ने स्वीकार किया था।
लेकिन उके और दास ने पहले ही गणित किया था। "यह सरल था," दास ने कहा। “दो प्रकार के नुकसान थे- इंट्रिंसिक और एक्सट्रिंसिक। इनमें पैसा, समय और मानव संसाधन शामिल थे जिन्हें हमने डेटा उत्पन्न करने के लिए निवेश किया था। ”
10 नवंबर 2023 को, बॉम्बे उच्च न्यायालय ने अपने पक्ष में फैसला सुनाया, नागपुर शहर के कलेक्टर को तीन महीनों के भीतर बौद्धिक संपदा क्षति की मात्रा का आकलन करने का निर्देश दिया। इसके बाद, महाराष्ट्र सरकार ने सर्वोच्च न्यायालय में फैसले की अपील की।
डिजिटल प्लेटफॉर्म मुकनायक के संस्थापक मीना कोतवाल ने कहा कि युगल के मामले और सुप्रीम कोर्ट के आदेश उन लोगों के लिए एक महत्वपूर्ण सबक के रूप में काम करते हैं जो जाति के आधार पर भेदभाव करते हैं।
“यह लोगों को जाति के आधार पर किसी के साथ भेदभाव करने से पहले सौ बार सोचता है। यह कानून का डर भी पैदा करेगा। थायुगल को शिक्षित नहीं किया गया, वे देश के कानूनों और उनके अधिकारों को इतनी अच्छी तरह से नहीं समझ पाएंगे, ”कोटवाल ने कहा।
एक असाधारण प्रेम कहानी
दास और उके ने जेएनयू में मुलाकात की, जहां वे दोनों यूनाइटेड स्टूडेंट्स दलित फोरम के सक्रिय सदस्य थे, जो परिसर में एक सांस्कृतिक संगठन थे। उके ने अमेरिकी राजनीति में विशेषज्ञता वाले अंतर्राष्ट्रीय संबंधों में पीएचडी का पीछा किया, जबकि दास ने उत्तर प्रदेश में बौद्ध धर्म की सांस्कृतिक राजनीति पर ध्यान केंद्रित किया।
उनके रिश्ते ने विभिन्न राज्यों के दो लोगों को एक साथ लाया- महाराष्ट्र में गडचिरोली से, और उत्तर प्रदेश में मुजफ्फरनगर से दास - फिर भी उन्होंने जातिवाद के खिलाफ अपनी लड़ाई में आम जमीन पाई।
"मैं JNU में यौन उत्पीड़न के खिलाफ GSCASH [लिंग संवेदीकरण समिति] के लिए चुनाव लड़े और शिव ने मेरे लिए अभियान चलाया," केशरा ने फोन पर हंसते हुए कहा।
अपने छात्रावास के कमरे में लंबी रात की बातचीत के दौरान, उन्हें बाबासाहेब पॉलिटिक्स स्कूल को पुनर्जीवित करने की आवश्यकता का एहसास हुआ। उस दृष्टि को ध्यान में रखते हुए, वे 2014 में अपने पीएचडी शोधों को जमा करने के बाद नागपुर चले गए।
हालाँकि, लड़ाई खत्म हो गई है। अब, उके और दास शोध कर रहे हैं कि उनके मुआवजे को कैसे सुरक्षित किया जाए। हालाँकि सुप्रीम कोर्ट और बॉम्बे हाई कोर्ट दोनों ने अपने पक्ष में फैसला सुनाया है, लेकिन उन्हें अभी तक उन धनराशि को प्राप्त नहीं किया गया है, जिनके लिए उन्होंने बहुत मेहनत की थी।
"मुआवजा प्राप्त करना एक और लड़ाई है जो हमें लड़ना है," दास ने कहा।
लेकिन बाबासाहेब के राजनीतिक स्कूल के लिए उनकी दृष्टि बरकरार है; जो सपना उन्हें नागपुर ले आया, वह बहुत जीवित है।
"हम इसे वास्तविकता बनाने के तरीके खोज रहे हैं," उके ने कहा।
(प्रशांत द्वारा संपादित)
मामले के प्रमुख चरण:
प्रारंभिक संघर्ष:
सबसे पहले, दलित दंपति-जनू विद्वानों शिव शंकर दास और केशरा कामलेश उके-नागपुर में एक ब्राह्मण-प्रभुत्व वाले पड़ोस में भेदभाव का सामना करते हैं।
उन्होंने लैपटॉप, पासपोर्ट और अनुसंधान डेटा सहित मूल्यवान बौद्धिक संपदा की चोरी का अनुभव किया।
कानूनी लड़ाई:
इसके बाद, दंपति ने बॉम्बे हाई कोर्ट में एक याचिका दायर की, जो खुद का प्रतिनिधित्व करने के लिए चुना गया।
उनके दृढ़ संकल्प के कारण एक विशेष जांच टीम (एसआईटी) का गठन और कथित अपराधियों के खिलाफ एक चार्जशीट की अंतिम दाखिल हुई।
सुप्रीम कोर्ट का फैसला:
इसके बाद, 24 जनवरी को, सुप्रीम कोर्ट ने एकल-वाक्य आदेश जारी किया।
इस आदेश ने बॉम्बे हाई कोर्ट के फैसले को बरकरार रखा और डिजिटल बौद्धिक संपदा को शामिल करने के लिए एससी/एसटी (अत्याचारों की रोकथाम) अधिनियम के तहत "संपत्ति" की परिभाषा का विस्तार किया।
निहितार्थ और भविष्य का प्रभाव:
अंत में, लैंडमार्क सत्तारूढ़ ने न केवल बौद्धिक संपदा हानि के लिए मुआवजा हासिल किया, बल्कि एक महत्वपूर्ण मिसाल भी निर्धारित की।
यह भविष्य के मामलों के लिए मार्ग प्रशस्त करता है और जाति-आधारित भेदभाव के खिलाफ कानूनी सुरक्षा को पुष्ट करता है।
सौजन्य: प्रिंट.
The Battle Between Buddhism and Brahminism Reaches Banking—How Dalit Buddhists Plan to Establish Their Own Financial System in 5 Years
The first branch of ‘Dr. Bhimrao Ramji Ambedkar Multi State Cooperative Credit Society Ltd’ has already commenced operations in Kalyan, Thane district in Maharashtra. Over the next two years, the goal is to transform it into a cooperative bank, and eventually, it aims to evolve into a fully nationalized bank.
Thane/Maharashtra- Dr. Bhimrao Ambedkar, the architect of the Indian Constitution and a visionary economist, played a crucial role in laying the foundation of India’s financial institutions.
His seminal work The Problem of Rupee (1923) provided the blueprint for the establishment of the Reserve Bank of India (1 April 1935), shaping the country’s monetary policies.
Inspired by his vision, his great-grandnephew, Rajratna Ambedkar, who is also the President of the Buddhist Society of India and the Secretary of the World Fellowship of Buddhists in Bangkok, has established ‘Dr. Bhimrao Ramji Ambedkar Multi State Cooperative Credit Society Ltd’- the first SC and Buddhist cooperative credit platform.
The first branch has already commenced operations in Kalyan, Thane district, Maharashtra. Over the next two years, the goal is to transform it into a cooperative bank, and within five years, it aims to evolve into a fully nationalized bank.
Economic Empowerment Against Discrimination in National Banks
In an exclusive conversation with The Mooknayak, Rajratna Ambedkar explained that the core objective behind this initiative is to foster financial self-reliance within the Dalit and Buddhist communities.
He stated, ” Baba Saheb had stated that the history of India is nothing but a battle between Buddhism and Brahminism. Nationalized banks operate on Brahminical, Manu-centric principles. They are eager to accept deposits from our people, but when it comes to granting loans, they invent countless excuses to deny us financial assistance.”
Rajratna highlighted that many individuals from dalit communities have shared experiences of having their applications for education or housing loans rejected by mainstream banks. “This is a real and pressing problem that needed a solution,” he remarked. In 2023, the centenary year of Baba Saheb’s book The Problem of Rupee, the concept of a Dalit Buddhist banking system was conceived. True economic independence leads to genuine empowerment, which laid the foundation for this visionary banking initiative.
Rajratna Ambedkar disclosed that in the first phase, permission has been received to establish cooperative credit society branches in Maharashtra and Karnataka. Subsequent phases will witness expansion into other states.
He further stated that while other credit cooperative societies dedicated to Baba Sahab’s ideology exist, what sets theirs apart is its multistate presence and its foundation on Buddhist principles.
The plan is to set up at least one branch in every state headquarters, while in Maharashtra, efforts are underway to open a branch in each district. For the financial year 2024-2025, operations will be confined to Maharashtra and Karnataka, but expansion into other states will follow in the next phase i.e. 2025-2026.
In just two years, this concept has garnered tremendous support, with over 50,000 individuals already becoming shareholders in past few months.
“We are receiving an overwhelming response. At our Thane branch, we have successfully recruited a dedicated team of nine staff members. Currently, we are issuing account details, shareholding certificates, and passbooks. In fact, I received my own passbook just two days ago,” Rajratna chuckled.
Addressing the question of whether the bank will cater exclusively to Dalits and Buddhists, Rajratna Ambedkar clarified that while policies prevent exclusion based on caste or religion, targeted awareness campaigns are being conducted to encourage the Bahujan fraternity including ST/SC/OBC communities to invest their money in a banking institution that operates on Buddhist principles, rather than the Brahminical policies that dominate other national banks like SBI, Axis Bank, and HDFC etc.
Who is Rajratna Ambedkar?
Rajratna Ambedkar is a highly educated professional who transitioned from a corporate career to dedicating his life to Buddhism and social reform. He was the great-grandson of Dr. Babasaheb Ambedkar’s brother Anandrao, grandson of Mukundrao Ambedkar (Babasaheb’s nephew), and son of Ashok Ambedkar.
Rajratna holds a B.Com. from Mumbai University (2003), a Diploma in Business Management (DBM) from the Institute of Chartered and Financial Accountants of India – Dehradun University (2008), an Advanced Diploma in Management (ADM) from ICFAI University (2008), and an MBA (2010).
He previously held a high-ranking corporate position as a company secretary but found little fulfillment in the role. Ultimately, he chose to dedicate himself to Dhamma and uplift the Bahujan community through economic and social empowerment.
The Royal Commission on Indian Currency and Finance, also known as the Hilton Young Commission, strongly recommended Dr. Ambedkar’s book, “The Problem of the Rupee – Its Origin and Its Solution,” during their visit to India. This book laid the foundation for the establishment of the RBI, which came into existence on 1 April 1935 under the Reserve Bank of India Act 1934.
The Royal Commission on Indian Currency and Finance, also known as the Hilton Young Commission, strongly recommended Dr. Ambedkar’s book, “The Problem of the Rupee – Its Origin and Its Solution,” during their visit to India. This book laid the foundation for the establishment of the RBI, which came into existence on 1 April 1935 under the Reserve Bank of India Act 1934.
India’s First Nationalized SC Buddhist Bank with International Aspirations
Rajratna Ambedkar envisions this as the first nationalized Scheduled Caste (SC) Buddhist bank, with ambitions to expand internationally in the future.
He emphasized that Maharashtra has the largest concentration of Buddhists in India. However, he pointed out that many Dalits hesitate to openly identify as Buddhists due to fears of losing reservation benefits.
“Despite a significant number of Dalits practicing Buddhism, they often do not declare their religious preference. As a result, the official number of Buddhists in India remains low. Currently, we estimate that only about 0.6% of the Indian population openly identifies as Buddhist,” he explained.
To become a shareholder/account holder in ‘Dr. Bhimrao Ramji Ambedkar Multi State Cooperative Credit Society Ltd’, an individual must deposit ?2,610, which includes the share value, registration charges, and application fees. Once registered as a shareholder, individuals can invest in Recurring Deposit (RD) and Fixed Deposit (FD) schemes and avail themselves of all loan facilities offered by the cooperative society.
This initiative is not merely a financial institution but a revolutionary step towards economic inclusion and self-sufficiency, ensuring that the Bahujan community gains control over its economic future.
Additionally, there are plans for a World Buddhist University, a separate project valued at ?700 crores, aimed at promoting Buddhist education and global networking.
Courtesy: The Mooknayak
பௌத்தத்திற்கும் பிராமணியத்திற்கும் இடையிலான போர் வங்கித்துறையை அடைகிறது - தலித் பௌத்தர்கள் 5 ஆண்டுகளில் தங்கள் சொந்த நிதி அமைப்பை எவ்வாறு நிறுவ திட்டமிட்டுள்ளனர்
'டாக்டர் பீம்ராவ் ராம்ஜி அம்பேத்கர் மல்டி ஸ்டேட் கோஆபரேட்டிவ் கிரெடிட் சொசைட்டி லிமிடெட்'-இன் முதல் கிளை ஏற்கனவே மகாராஷ்டிராவின் தானே மாவட்டத்தில் உள்ள கல்யாணில் செயல்படத் தொடங்கியுள்ளது. அடுத்த இரண்டு ஆண்டுகளில், அதை ஒரு கூட்டுறவு வங்கியாக மாற்றுவதே இலக்காகும், இறுதியில், அது முழுமையாக தேசியமயமாக்கப்பட்ட வங்கியாக பரிணமிக்க இலக்கு வகுக்கப்பட்டுள்ளது.
தானே/மகாராஷ்டிரா- இந்திய அரசியலமைப்பின் சிற்பியும் தொலைநோக்குப் பார்வை கொண்ட பொருளாதார நிபுணருமான டாக்டர் பீம்ராவ் அம்பேத்கர், இந்தியாவின் நிதி நிறுவனங்களின் அடித்தளத்தை அமைப்பதில் முக்கிய பங்கு வகித்தார்.
அவரது முக்கிய படைப்பான தி பிராப்ளம் ஆஃப் ரூபீ (1923) இந்திய ரிசர்வ் வங்கியை நிறுவுவதற்கான வரைபடத்தை வழங்கியது (1 ஏப்ரல் 1935), இது நாட்டின் பணவியல் கொள்கைகளை வடிவமைத்தது.
அவரது தொலைநோக்குப் பார்வையால் ஈர்க்கப்பட்டு, அவரது கொள்ளுப் பேரன், இந்திய புத்த சங்கத்தின் தலைவரும், பாங்காக்கில் உள்ள உலக புத்த மதத்தினர் கூட்டமைப்பின் செயலாளருமான ராஜ்ரத்னா அம்பேத்கர், 'டாக்டர் பீம்ராவ் ராம்ஜி அம்பேத்கர் மல்டி ஸ்டேட் கோஆபரேட்டிவ் கிரெடிட் சொசைட்டி லிமிடெட்'-ஐ நிறுவியுள்ளார் - இது முதல் எஸ்சி மற்றும் புத்த கூட்டுறவு கடன் தளமாகும்.
முதல் கிளை மகாராஷ்டிராவின் தானே மாவட்டத்தில் உள்ள கல்யாணில் ஏற்கனவே செயல்படத் தொடங்கியுள்ளது. அடுத்த இரண்டு ஆண்டுகளில், அதை ஒரு கூட்டுறவு வங்கியாக மாற்றுவதே இலக்காகும், மேலும் ஐந்து ஆண்டுகளுக்குள், இது முழுமையாக தேசியமயமாக்கப்பட்ட வங்கியாக பரிணமிக்க இலக்கு வைத்துள்ளது.
தேசிய வங்கிகளில் பாகுபாட்டிற்கு எதிரான பொருளாதார அதிகாரமளித்தல்
தி மூக்நாயக் உடனான ஒரு பிரத்யேக உரையாடலில், தலித் மற்றும் பௌத்த சமூகங்களுக்குள் நிதி தன்னிறைவை வளர்ப்பதே இந்த முயற்சியின் பின்னணியில் உள்ள முக்கிய நோக்கம் என்று ராஜ்ரத்னா அம்பேத்கர் விளக்கினார்.
"இந்தியாவின் வரலாறு புத்த மதத்திற்கும் பிராமணியத்திற்கும் இடையிலான ஒரு போர் மட்டுமே என்று பாபா சாஹேப் கூறியிருந்தார். தேசியமயமாக்கப்பட்ட வங்கிகள் பிராமணிய, மனுநீதி மையப்படுத்தப்பட்ட கொள்கைகளின் அடிப்படையில் செயல்படுகின்றன. அவை நம் மக்களிடமிருந்து வைப்புத்தொகையைப் பெற ஆர்வமாக உள்ளன, ஆனால் கடன்களை வழங்கும்போது, நமக்கு நிதி உதவியை மறுக்க எண்ணற்ற சாக்குப்போக்குகளைக் கண்டுபிடிக்கின்றன" என்று அவர் கூறினார்.
தலித் சமூகங்களைச் சேர்ந்த பலர் கல்வி அல்லது வீட்டுக் கடன்களுக்கான விண்ணப்பங்களை பிரதான வங்கிகள் நிராகரித்த அனுபவங்களைப் பகிர்ந்து கொண்டதாக ராஜ்ரத்னா எடுத்துரைத்தார். "இது ஒரு உண்மையான மற்றும் அவசரமான பிரச்சினை, இதற்கு ஒரு தீர்வு தேவை" என்று அவர் குறிப்பிட்டார். பாபா சாஹேப்பின் "ரூபாய் பிரச்சனை" என்ற புத்தகத்தின் நூற்றாண்டு விழாவான 2023 ஆம் ஆண்டில், ஒரு தலித் புத்த வங்கி முறையின் கருத்து உருவாக்கப்பட்டது. உண்மையான பொருளாதார சுதந்திரம் உண்மையான அதிகாரமளிப்புக்கு வழிவகுக்கிறது, இது இந்த தொலைநோக்கு வங்கி முயற்சிக்கு அடித்தளம் அமைத்தது.
முதல் கட்டத்தில், மகாராஷ்டிரா மற்றும் கர்நாடகாவில் கூட்டுறவு கடன் சங்கக் கிளைகளை நிறுவ அனுமதி பெறப்பட்டுள்ளதாகவும், அடுத்தடுத்த கட்டங்கள் பிற மாநிலங்களுக்கும் விரிவுபடுத்தப்படும் என்றும் ராஜ்ரத்னா அம்பேத்கர் தெரிவித்தார்.
பாபா சாஹேபின் சித்தாந்தத்திற்கு அர்ப்பணிக்கப்பட்ட பிற கடன் கூட்டுறவு சங்கங்கள் இருந்தாலும், அவற்றை வேறுபடுத்துவது அதன் பல மாநில இருப்பு மற்றும் புத்த கொள்கைகளின் அடிப்படையிலான அடித்தளம் என்று அவர் மேலும் கூறினார்.
ஒவ்வொரு மாநில தலைமையகத்திலும் குறைந்தது ஒரு கிளையையாவது அமைக்கத் திட்டமிடப்பட்டுள்ளது, அதே நேரத்தில் மகாராஷ்டிராவில், ஒவ்வொரு மாவட்டத்திலும் ஒரு கிளையைத் திறக்க முயற்சிகள் நடந்து வருகின்றன. 2024-2025 நிதியாண்டில், செயல்பாடுகள் மகாராஷ்டிரா மற்றும் கர்நாடகாவுடன் மட்டுப்படுத்தப்படும், ஆனால் அடுத்த கட்டத்தில் அதாவது 2025-2026 இல் மற்ற மாநிலங்களுக்கு விரிவாக்கம் செய்யப்படும்.
இரண்டே ஆண்டுகளில், இந்தக் கருத்து மிகப்பெரிய ஆதரவைப் பெற்றுள்ளது, கடந்த சில மாதங்களில் 50,000க்கும் மேற்பட்ட தனிநபர்கள் ஏற்கனவே பங்குதாரர்களாக மாறிவிட்டனர்.
"எங்களுக்கு மிகப்பெரிய வரவேற்பு கிடைக்கிறது. எங்கள் தானே கிளையில், ஒன்பது ஊழியர்களைக் கொண்ட ஒரு அர்ப்பணிப்புள்ள குழுவை நாங்கள் வெற்றிகரமாக நியமித்துள்ளோம். தற்போது, நாங்கள் கணக்கு விவரங்கள், பங்குச் சான்றிதழ்கள் மற்றும் பாஸ்புக்குகளை வழங்கி வருகிறோம். உண்மையில், எனக்கு இரண்டு நாட்களுக்கு முன்புதான் எனது சொந்த பாஸ்புக் கிடைத்தது," என்று ராஜ்ரத்னா சிரித்தார்.
இந்த வங்கி தலித்துகள் மற்றும் பௌத்தர்களுக்கு மட்டுமே சேவை செய்யுமா என்ற கேள்விக்கு பதிலளித்த ராஜ்ரத்னா அம்பேத்கர், சாதி அல்லது மதத்தின் அடிப்படையில் ஒதுக்கப்படுவதை கொள்கைகள் தடுக்கும் அதே வேளையில், எஸ்.டி/எஸ்.சி/ஓ.பி.சி சமூகங்கள் உள்ளிட்ட பகுஜன் சகோதரத்துவத்தை எஸ்.பி.ஐ, ஆக்சிஸ் வங்கி மற்றும் எச்.டி.எஃப்.சி போன்ற பிற தேசிய வங்கிகளை ஆதிக்கம் செலுத்தும் பிராமணக் கொள்கைகளுக்குப் பதிலாக, புத்த மதக் கொள்கைகளின் அடிப்படையில் செயல்படும் வங்கி நிறுவனத்தில் தங்கள் பணத்தை முதலீடு செய்ய ஊக்குவிப்பதற்காக இலக்கு விழிப்புணர்வு பிரச்சாரங்கள் நடத்தப்படுகின்றன என்பதை தெளிவுபடுத்தினார்.
ராஜரத்ன அம்பேத்கர் யார்?
ராஜ்ரத்னா அம்பேத்கர் ஒரு உயர் கல்வி கற்ற தொழில்முறை நிபுணர், அவர் ஒரு நிறுவன வாழ்க்கையிலிருந்து புத்த மதம் மற்றும் சமூக சீர்திருத்தத்திற்காக தனது வாழ்க்கையை அர்ப்பணித்தார். அவர் டாக்டர் பாபாசாகேப் அம்பேத்கரின் சகோதரர் ஆனந்த்ராவின் கொள்ளுப் பேரனும், முகுந்த்ராவ் அம்பேத்கரின் (பாபாசாகேப்பின் மருமகன்) பேரனும், அசோக் அம்பேத்கரின் மகனும் ஆவார்.
ராஜ்ரத்னா மும்பை பல்கலைக்கழகத்தில் (2003) பி.காம். பட்டம் பெற்றுள்ளார். இந்திய பட்டய மற்றும் நிதி கணக்காளர்கள் நிறுவனமான டேராடூன் பல்கலைக்கழகத்தில் (2008) வணிக மேலாண்மையில் டிப்ளமோ (DBM), ஐசிஎஃப்ஏஐ பல்கலைக்கழகத்தில் (2008) மேலாண்மையில் மேம்பட்ட டிப்ளமோ (ADM) மற்றும் எம்பிஏ (2010) பட்டம் பெற்றுள்ளார்.
அவர் முன்பு ஒரு நிறுவன செயலாளராக உயர் நிறுவனப் பதவியை வகித்தார், ஆனால் அந்தப் பாத்திரத்தில் அவருக்கு எந்த திருப்தியும் கிடைக்கவில்லை. இறுதியில், அவர் தர்மத்திற்காக தன்னை அர்ப்பணித்து, பொருளாதார மற்றும் சமூக அதிகாரமளிப்பதன் மூலம் பகுஜன் சமூகத்தை மேம்படுத்தத் தேர்ந்தெடுத்தார்.
இந்திய நாணயம் மற்றும் நிதிக்கான ராயல் கமிஷன், ஹில்டன் யங் கமிஷன் என்றும் அழைக்கப்படுகிறது, அவர்கள் இந்தியாவிற்கு வருகை தந்தபோது டாக்டர் அம்பேத்கரின் "ரூபாயின் பிரச்சனை - அதன் தோற்றம் மற்றும் அதன் தீர்வு" என்ற புத்தகத்தை கடுமையாக பரிந்துரைத்தனர். இந்த புத்தகம் இந்திய ரிசர்வ் வங்கி சட்டம் 1934 இன் கீழ் 1 ஏப்ரல் 1935 அன்று நடைமுறைக்கு வந்த ரிசர்வ் வங்கியை நிறுவுவதற்கான அடித்தளத்தை அமைத்தது.
இந்திய நாணயம் மற்றும் நிதிக்கான ராயல் கமிஷன், ஹில்டன் யங் கமிஷன் என்றும் அழைக்கப்படுகிறது, அவர்கள் இந்தியாவிற்கு வருகை தந்தபோது டாக்டர் அம்பேத்கரின் "ரூபாயின் பிரச்சனை - அதன் தோற்றம் மற்றும் அதன் தீர்வு" என்ற புத்தகத்தை கடுமையாக பரிந்துரைத்தனர். இந்த புத்தகம் இந்திய ரிசர்வ் வங்கி சட்டம் 1934 இன் கீழ் 1 ஏப்ரல் 1935 அன்று நடைமுறைக்கு வந்த ரிசர்வ் வங்கியை நிறுவுவதற்கான அடித்தளத்தை அமைத்தது.
சர்வதேச அபிலாஷைகளுடன் இந்தியாவின் முதல் தேசியமயமாக்கப்பட்ட SC புத்த வங்கி
ராஜரத்னா அம்பேத்கர் இதை முதல் தேசியமயமாக்கப்பட்ட பட்டியல் சாதி (SC) பௌத்த வங்கியாகக் கருதுகிறார், எதிர்காலத்தில் சர்வதேச அளவில் விரிவடையும் லட்சியங்களுடன்.
இந்தியாவிலேயே மகாராஷ்டிராவில்தான் அதிக அளவில் பௌத்தர்கள் உள்ளனர் என்பதை அவர் வலியுறுத்தினார். இருப்பினும், இடஒதுக்கீட்டு சலுகைகளை இழந்துவிடுவோம் என்ற அச்சம் காரணமாக பல தலித்துகள் தங்களை பௌத்தர்களாக வெளிப்படையாக அடையாளம் காணத் தயங்குகிறார்கள் என்பதை அவர் சுட்டிக்காட்டினார்.
"கணிசமான எண்ணிக்கையிலான தலித்துகள் புத்த மதத்தைப் பின்பற்றினாலும், அவர்கள் பெரும்பாலும் தங்கள் மத விருப்பத்தை அறிவிப்பதில்லை. இதன் விளைவாக, இந்தியாவில் அதிகாரப்பூர்வமாக பௌத்தர்களின் எண்ணிக்கை குறைவாகவே உள்ளது. தற்போது, இந்திய மக்கள்தொகையில் சுமார் 0.6% பேர் மட்டுமே தங்களை பௌத்தர்களாக வெளிப்படையாக அடையாளம் காட்டுகிறார்கள் என்று நாங்கள் மதிப்பிடுகிறோம்," என்று அவர் விளக்கினார்.
'டாக்டர் பீம்ராவ் ராம்ஜி அம்பேத்கர் மல்டி ஸ்டேட் கோஆபரேட்டிவ் கிரெடிட் சொசைட்டி லிமிடெட்'-ல் பங்குதாரர்/கணக்குதாரராக மாற, ஒரு தனிநபர் பங்கு மதிப்பு, பதிவு கட்டணங்கள் மற்றும் விண்ணப்பக் கட்டணங்கள் உட்பட €2,610 டெபாசிட் செய்ய வேண்டும். பங்குதாரராகப் பதிவுசெய்தவுடன், தனிநபர்கள் தொடர் வைப்புத்தொகை (RD) மற்றும் நிலையான வைப்புத்தொகை (FD) திட்டங்களில் முதலீடு செய்யலாம் மற்றும் கூட்டுறவு சங்கத்தால் வழங்கப்படும் அனைத்து கடன் வசதிகளையும் பெறலாம்.
இந்த முயற்சி வெறும் நிதி நிறுவனம் மட்டுமல்ல, பொருளாதார உள்ளடக்கம் மற்றும் தன்னிறைவை நோக்கிய ஒரு புரட்சிகரமான படியாகும், இது பகுஜன் சமூகம் அதன் பொருளாதார எதிர்காலத்தின் மீது கட்டுப்பாட்டைப் பெறுவதை உறுதி செய்கிறது.
கூடுதலாக, புத்த மதக் கல்வி மற்றும் உலகளாவிய வலையமைப்பை மேம்படுத்துவதை நோக்கமாகக் கொண்ட, 700 கோடி ரூபாய் மதிப்பிலான ஒரு தனித் திட்டமான உலக புத்த பல்கலைக்கழகத்திற்கான திட்டங்களும் உள்ளன.
உபயம்: தி மூக்நாயக்.
समाचार महाराष्ट्र समाचार राज्य
बौद्ध धर्म और ब्राह्मणवाद के बीच की लड़ाई बैंकिंग तक पहुँच गई है - दलित बौद्ध 5 वर्षों में अपनी खुद की वित्तीय प्रणाली स्थापित करने की योजना बना रहे हैं
महाराष्ट्र के ठाणे जिले के कल्याण में ‘डॉ. भीमराव रामजी अंबेडकर मल्टी स्टेट कोऑपरेटिव क्रेडिट सोसाइटी लिमिटेड’ की पहली शाखा का संचालन शुरू हो चुका है। अगले दो वर्षों में, इसका लक्ष्य इसे सहकारी बैंक में बदलना है, और अंततः, इसका लक्ष्य पूरी तरह से राष्ट्रीयकृत बैंक के रूप में विकसित होना है।
ठाणे/महाराष्ट्र- भारतीय संविधान के निर्माता और दूरदर्शी अर्थशास्त्री डॉ. भीमराव अंबेडकर ने भारत की वित्तीय संस्थाओं की नींव रखने में महत्वपूर्ण भूमिका निभाई।
उनकी मौलिक कृति द प्रॉब्लम ऑफ रुपी (1923) ने भारतीय रिजर्व बैंक (1 अप्रैल 1935) की स्थापना के लिए खाका प्रदान किया, जिसने देश की मौद्रिक नीतियों को आकार दिया।
उनके दृष्टिकोण से प्रेरित होकर, उनके परपोते राजरत्न अंबेडकर, जो भारतीय बौद्ध सोसायटी के अध्यक्ष और बैंकॉक में विश्व बौद्ध फेलोशिप के सचिव भी हैं, ने 'डॉ. भीमराव रामजी अंबेडकर बहु राज्य सहकारी ऋण सोसायटी लिमिटेड' की स्थापना की है - जो पहला अनुसूचित जाति और बौद्ध सहकारी ऋण मंच है।
महाराष्ट्र के ठाणे जिले के कल्याण में पहली शाखा का संचालन शुरू हो चुका है। अगले दो वर्षों में, इसका लक्ष्य इसे सहकारी बैंक में बदलना है, और पाँच वर्षों के भीतर, इसका लक्ष्य पूरी तरह से राष्ट्रीयकृत बैंक में विकसित होना है।
राष्ट्रीय बैंकों में भेदभाव के विरुद्ध आर्थिक सशक्तिकरण
मूकनायक के साथ एक विशेष बातचीत में राजरत्न अंबेडकर ने बताया कि इस पहल के पीछे मुख्य उद्देश्य दलित और बौद्ध समुदायों में वित्तीय आत्मनिर्भरता को बढ़ावा देना है।
उन्होंने कहा, "बाबा साहेब ने कहा था कि भारत का इतिहास बौद्ध धर्म और ब्राह्मणवाद के बीच की लड़ाई के अलावा और कुछ नहीं है। राष्ट्रीयकृत बैंक ब्राह्मणवादी, मनु-केंद्रित सिद्धांतों पर काम करते हैं। वे हमारे लोगों से जमा स्वीकार करने के लिए उत्सुक हैं, लेकिन जब ऋण देने की बात आती है, तो वे हमें वित्तीय सहायता देने से इनकार करने के लिए अनगिनत बहाने बनाते हैं।"
राजरत्न ने इस बात पर प्रकाश डाला कि दलित समुदायों के कई व्यक्तियों ने मुख्यधारा के बैंकों द्वारा शिक्षा या आवास ऋण के लिए उनके आवेदनों को अस्वीकार किए जाने के अनुभव साझा किए हैं। उन्होंने कहा, "यह एक वास्तविक और गंभीर समस्या है जिसका समाधान आवश्यक है।" 2023 में, बाबा साहेब की पुस्तक द प्रॉब्लम ऑफ़ रुपी के शताब्दी वर्ष में, दलित बौद्ध बैंकिंग प्रणाली की अवधारणा की कल्पना की गई थी। सच्ची आर्थिक स्वतंत्रता वास्तविक सशक्तिकरण की ओर ले जाती है, जिसने इस दूरदर्शी बैंकिंग पहल की नींव रखी।
राजरत्न अंबेडकर ने बताया कि पहले चरण में महाराष्ट्र और कर्नाटक में सहकारी ऋण सोसायटी की शाखाएं खोलने की अनुमति मिल गई है। इसके बाद अन्य राज्यों में भी इसका विस्तार किया जाएगा।
उन्होंने आगे कहा कि बाबा साहब की विचारधारा को समर्पित अन्य ऋण सहकारी समितियां मौजूद हैं, लेकिन जो बात उन्हें अलग बनाती है वह है इसकी बहुराज्यीय उपस्थिति और बौद्ध सिद्धांतों पर इसकी नींव।
योजना यह है कि हर राज्य मुख्यालय में कम से कम एक शाखा स्थापित की जाए, जबकि महाराष्ट्र में हर जिले में एक शाखा खोलने का प्रयास चल रहा है। वित्तीय वर्ष 2024-2025 के लिए परिचालन महाराष्ट्र और कर्नाटक तक ही सीमित रहेगा, लेकिन अगले चरण यानी 2025-2026 में अन्य राज्यों में विस्तार किया जाएगा।
मात्र दो वर्षों में ही इस अवधारणा को जबरदस्त समर्थन प्राप्त हुआ है, तथा पिछले कुछ महीनों में 50,000 से अधिक व्यक्ति इसके शेयरधारक बन चुके हैं।
"हमें बहुत बढ़िया प्रतिक्रिया मिल रही है। हमारी ठाणे शाखा में, हमने सफलतापूर्वक नौ कर्मचारियों की एक समर्पित टीम की भर्ती की है। वर्तमान में, हम खाता विवरण, शेयरहोल्डिंग प्रमाणपत्र और पासबुक जारी कर रहे हैं। वास्तव में, मुझे अपनी खुद की पासबुक दो दिन पहले ही मिली है," राजरत्न ने हंसते हुए कहा।
इस प्रश्न का उत्तर देते हुए कि क्या बैंक केवल दलितों और बौद्धों को ही सेवाएं प्रदान करेगा, राजरत्न अंबेडकर ने स्पष्ट किया कि हालांकि नीतियां जाति या धर्म के आधार पर बहिष्कार को रोकती हैं, लेकिन बहुजन बिरादरी सहित एसटी/एससी/ओबीसी समुदायों को अपना पैसा बौद्ध सिद्धांतों पर चलने वाले बैंकिंग संस्थान में निवेश करने के लिए प्रोत्साहित करने के लिए लक्षित जागरूकता अभियान चलाए जा रहे हैं, न कि ब्राह्मणवादी नीतियों में, जो अन्य राष्ट्रीय बैंकों जैसे एसबीआई, एक्सिस बैंक और एचडीएफसी आदि पर हावी हैं।
राजरत्न अंबेडकर कौन हैं?
राजरत्न अंबेडकर एक उच्च शिक्षित पेशेवर हैं, जिन्होंने कॉर्पोरेट करियर से हटकर अपना जीवन बौद्ध धर्म और सामाजिक सुधार के लिए समर्पित कर दिया। वे डॉ. बाबासाहेब अंबेडकर के भाई आनंदराव के परपोते, मुकुंदराव अंबेडकर (बाबासाहेब के भतीजे) के पोते और अशोक अंबेडकर के बेटे थे।
राजरत्न ने मुंबई विश्वविद्यालय से बी.कॉम. (2003), इंस्टीट्यूट ऑफ चार्टर्ड एंड फाइनेंशियल अकाउंटेंट्स ऑफ इंडिया - देहरादून विश्वविद्यालय से बिजनेस मैनेजमेंट में डिप्लोमा (डीबीएम) (2008), आईसीएफएआई विश्वविद्यालय से मैनेजमेंट में एडवांस डिप्लोमा (एडीएम) (2008), और एमबीए (2010) की डिग्री प्राप्त की है।
इससे पहले वे एक कंपनी सचिव के रूप में एक उच्च पद पर कार्यरत थे, लेकिन उन्हें इस भूमिका में बहुत कम संतुष्टि मिली। अंततः, उन्होंने खुद को धम्म के लिए समर्पित करने और आर्थिक और सामाजिक सशक्तिकरण के माध्यम से बहुजन समुदाय का उत्थान करने का फैसला किया।
भारतीय मुद्रा और वित्त पर रॉयल कमीशन, जिसे हिल्टन यंग कमीशन के नाम से भी जाना जाता है, ने भारत की अपनी यात्रा के दौरान डॉ. अंबेडकर की पुस्तक, "रुपये की समस्या - इसकी उत्पत्ति और इसका समाधान" की जोरदार सिफारिश की। इस पुस्तक ने आरबीआई की स्थापना की नींव रखी, जो भारतीय रिजर्व बैंक अधिनियम 1934 के तहत 1 अप्रैल 1935 को अस्तित्व में आया।
भारतीय मुद्रा और वित्त पर रॉयल कमीशन, जिसे हिल्टन यंग कमीशन के नाम से भी जाना जाता है, ने भारत की अपनी यात्रा के दौरान डॉ. अंबेडकर की पुस्तक, "रुपये की समस्या - इसकी उत्पत्ति और इसका समाधान" की जोरदार सिफारिश की। इस पुस्तक ने आरबीआई की स्थापना की नींव रखी, जो भारतीय रिजर्व बैंक अधिनियम 1934 के तहत 1 अप्रैल 1935 को अस्तित्व में आया।
अंतर्राष्ट्रीय आकांक्षाओं वाला भारत का पहला राष्ट्रीयकृत एससी बौद्ध बैंक
राजरत्न अंबेडकर इसे पहला राष्ट्रीयकृत अनुसूचित जाति (एससी) बौद्ध बैंक के रूप में देखते हैं, जिसका भविष्य में अंतरराष्ट्रीय स्तर पर विस्तार करने की महत्वाकांक्षा है।
उन्होंने इस बात पर जोर दिया कि भारत में बौद्धों की सबसे बड़ी संख्या महाराष्ट्र में है। हालांकि, उन्होंने बताया कि आरक्षण लाभ खोने के डर से कई दलित खुले तौर पर बौद्ध के रूप में पहचान बनाने से कतराते हैं।
उन्होंने बताया, "बौद्ध धर्म का पालन करने वाले दलितों की एक बड़ी संख्या के बावजूद, वे अक्सर अपनी धार्मिक पसंद की घोषणा नहीं करते हैं। नतीजतन, भारत में बौद्धों की आधिकारिक संख्या कम बनी हुई है। वर्तमान में, हमारा अनुमान है कि भारतीय आबादी का केवल 0.6% हिस्सा ही खुले तौर पर बौद्ध के रूप में पहचान करता है।"
'डॉ. भीमराव रामजी अंबेडकर मल्टी स्टेट कोऑपरेटिव क्रेडिट सोसाइटी लिमिटेड' में शेयरधारक/खाताधारक बनने के लिए, किसी व्यक्ति को 2,610 रुपये जमा करने होंगे, जिसमें शेयर मूल्य, पंजीकरण शुल्क और आवेदन शुल्क शामिल है। एक बार शेयरधारक के रूप में पंजीकृत होने के बाद, व्यक्ति आवर्ती जमा (आरडी) और सावधि जमा (एफडी) योजनाओं में निवेश कर सकते हैं और सहकारी समिति द्वारा दी जाने वाली सभी ऋण सुविधाओं का लाभ उठा सकते हैं।
यह पहल महज एक वित्तीय संस्थान नहीं है, बल्कि आर्थिक समावेशन और आत्मनिर्भरता की दिशा में एक क्रांतिकारी कदम है, जो यह सुनिश्चित करता है कि बहुजन समुदाय अपने आर्थिक भविष्य पर नियंत्रण हासिल कर सके।
इसके अतिरिक्त, विश्व बौद्ध विश्वविद्यालय की भी योजना है, जो 700 करोड़ रुपये की लागत वाली एक अलग परियोजना है, जिसका उद्देश्य बौद्ध शिक्षा और वैश्विक नेटवर्किंग को बढ़ावा देना है।
सौजन्य: मूकनायक
Delhi state.
Cong to focus on Dalit and minority support, says Yadav
New Delhi: Delhi Congress chief Devender Yadav said on Monday that the party’s strategy in the city would be to focus on minority and Dalit comunities in the coming days.
He pointed out that Congress’s electoral defeat was due to AAP successfully drawing Dalit and minority voters.
“The anti-BJP votes of Dalits and minorities went to AAP on the mistaken premise that AAP would form a govt, but the rest of the city didn’t show faith in the party, and it failed to perform. However, the diversion of Dalit and minority votes to AAP affected the prospects of the Congress. The situation automatically benefited the BJP,” Yadav said.
After being out of power in Delhi for 11 years, Congress focused its efforts on reclaiming its core vote bank but was unsuccessful. It failed to get any seat. BJP secured 48, while AAP won 22.
Yadav highlighted that among AAP’s 22 seats, eight were reserved for Scheduled Castes, and four were minority-dominated. “Then there were four other seats which had a major population of minorities. This is the segment which doesn’t want to vote BJP, and ideally, this should have come to us. We will work hard in the coming days, fight for their issues,” Yadav said.
Thanking the party workers for their dedication, he said: “I am proud of my cadres. They did a very good job on the ground. We retained our cadre votes, which went up to 6.5%, but we did not get the votes of two segments of our sympathisers, Dalits and Muslims, which went to AAP,” he said.
He observed that Dalits and minorities were uncomfortable with BJP’s political stance and primarily aimed to prevent BJP from forming the govt.
Following improved Lok Sabha poll results in alliance with AAP, Congress began assembly poll preparations early. They did a month-long Delhi Nyay Yatra in Nov-Dec across all 70 constituencies, led by Yadav.
Senior Congress official Chattar Singh said that though the party’s vote share didn’t increase dramatically, the party managed to bring Congress back into the conscience of the people.
“Our candidates performed much better than the last time. Ten candidates got more than 10% vote share this time, while there were just six in the 2020 assembly polls ,” Singh said.
Courtesy : TOI
West Bengal: National Seminar on 'Nalanda Buddhism in 21st Century' held in Darjeeling
Read more At:
https://www.aninews.in/news/national/general-news/west-bengal-national-seminar-on-nalanda-buddhism-in-21st-century-held-in-darjeeling20250210081256/
Panneerselvam purchased land meant exclusively for SCs and STs, finds Commission
It directs Theni Tahsildar to cancel the ‘patta’ issued in favour of the former Chief Minister and take appropriate action over the improper transfer of the property
Updated - February 12, 2025 01:49 am IST - CHENNAI
O. Panneerselvam. File | Photo Credit: The Hindu
The Tamil Nadu State Commission for Scheduled Castes and Scheduled Tribes has found former Chief Minister O. Panneerselvam to have purchased a piece of land that could be owned only by those belonging to SC/ST communities, and also to have obtained a ‘patta’ (revenue document related to land ownership) for it in his name.
The Commission’s third bench comprising advocate S. Kumaradevan and social worker K.M. Leelavathi Dhanraj said, it could not be denied that Mr. Panneerselvam had obtained the patta using his political influence. It also ordered the cancellation of the patta granted in favour of the former Chief Minister.
Only Telangana caste certificates applicable for medical PG seats, says High Court
A division bench comprising Acting Chief Justice Sujoy Pal and Justice Renuka Yara delivered the verdict after hearing arguments from Advocate General (AG) A Sudarshan Reddy, who represented the state government, T Sarath for Kaloji Narayana Rao University of Health Sciences, and senior advocate B Mayur Reddy for the petitioners.
The dispute arose from a notification issued in October 2023 for PG medical admissions under the Competent Authority quota for the 2024-25 academic year. The notification mandated that candidates applying under Scheduled Caste (SC), Scheduled Tribe (ST), and Backward Class (BC) categories must submit the latest social status certificate issued by the Telangana government’s Competent Authority. This provision was challenged by CH Niharika from Nellore and others, who argued that it contradicted the Telangana medical college admission rules of 2021 and sought recognition of caste certificates issued by the Andhra Pradesh government.
During the proceedings, the AG emphasised that, under the Andhra Pradesh Reorganisation Act, reservations for students from Andhra Pradesh in Telangana medical seats were only applicable for a period of 10 years-ending in June 2024. He cited the Act’s provisions and past Supreme Court rulings, stating that Telangana’s reservations apply only to those recognised as SCs, STs, and BCs in Telangana, and such candidates must submit caste certificates issued by the Telangana government.
Considering these arguments, the high court ruled in favour of the Telangana government and dismissed the petitions.
- Article
Telangana's Push for SC Reservation Reform: MRPS Urges Changes
The Madiga Reservation Porata Samithi urged the Telangana government to revise its SC categorisation plan, addressing defects in the judicial commission's recommendations. MRPS founder Manda Krishna Madiga met Chief Minister Revanth Reddy to discuss categorising SC communities into four groups and increasing SC reservation from 15% to 18%.
- The Madiga Reservation Porata Samithi (MRPS), an organization that has championed Scheduled Caste (SC) categorisation for two decades, called on the Telangana government on Tuesday to revise key aspects of the judicial commission's recommendations.
Although the government embraced three key commission proposals early this year, it dismissed the suggestion to eliminate the creamy layer from SC reservations. MRPS founder Manda Krishna Madiga, in a meeting with Chief Minister A Revanth Reddy and other MRPS leaders, expressed gratitude for advancing the SC categorisation process. However, he insisted on addressing the 'defects' within the inclusion of specific communities in the proposed groups.
Madiga advocated for a four-group categorisation: 'A, B, C, D', mirroring the structure used for Backward Classes. He further encouraged the implementation of the ruling Congress party's electoral promise to increase SC reservation from 15% to 18%. Reddy reassured the MRPS of the government's commitment to justice for the Madiga community and urged them to present their concerns to the Cabinet sub-committee and judicial commission.
(With inputs from agencies.)
The Punjab and Haryana High Court has asked Haryana to file an affidavit regarding the provision of reservation for persons with disabilities in the appointment of law officers in accordance with the Rights of Persons with Disabilities Act, 2016.
“Instructions in this regard may be taken and this court may be informed as to why reservation ought not been directed to be provided to the extent of four per cent as per the scheme of the Act to the disabled category earmarked for Advocate-General office in coming selections for the post of law officers in Haryana, too, and responsible official’s affidavit be filed in this regard before the next date of hearing, the Bench of Justice Sanjeev Prakash Sharma and Justice Meenakshi I. Mehta asserted.
At the onset, the counsel appearing for Haryana sought time to get instructions from the government “as to whether the state is ready to provide reservation to the disabled category in terms of the Act of 2016, which has been duly adopted and the Rules have been framed”.
The Bench, during the course of hearing, noted that the State of Punjab had implemented reservations for Scheduled Castes (SC) and Backward Classes (BC) in the law officers’ appointment.
But Haryana's recent advertisements for similar posts did not provide any such reservations. The court also took note of the petitioners’ submission that Haryana Advocate-General’s office had been identified as one where certain categories of persons with disabilities were to be provided reservations.
The matter will now come up for further hearing on February 20, 2025.
CM Revanth Reddy to Hold Review Meeting on BC Reservations at Command Control Center
Chief Minister of Telangana, A. Revanth Reddy, is set to hold a crucial review meeting tomorrow at the Command Control Center
Hyderabad: Chief Minister of Telangana, A. Revanth Reddy, is set to hold a crucial review meeting tomorrow at the Command Control Center to discuss the state’s BC (Backward Classes) reservations, following the submission of a detailed report by the commission.
Table of Contents
The report, which was handed over to Chief Secretary A. Santhi Kumari, has been referred to the state government for further review. While some recommendations within the report have been kept confidential, they are expected to play a significant role in the future of BC reservations in Telangana.
In the upcoming meeting, CM Revanth Reddy will engage with ministers and government officials to evaluate the report’s findings. The discussions will focus on the potential enhancement of BC reservations, an issue that has garnered significant attention in recent times.
Also Read: Telangana: CM Revanth Reddy Assures Commitment to the Welfare of Madiga Community and Sub-Castes
Currently, reservations for Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST) in Telangana are provided based on their population percentages. According to the state’s latest caste census, the SC community accounts for 17.43% of the population, while the ST community makes up 10.45%.
The review meeting will determine how the state can proceed with the recommendations and may result in decisions that could alter the reservation structure for BCs, impacting the future of social justice and equality initiatives in Telangana.
The Road Ahead
The review meeting is seen as a key step toward ensuring that the state’s policies on BC reservations align with the needs of the community and reflect the demographic realities highlighted in the caste census. The outcome of this meeting could shape the state’s policies on reservations in the near future, marking a significant shift in the approach to social welfare.
The state government’s swift action on these matters demonstrates its commitment to addressing the needs of backward classes and fostering a fairer, more inclusive society.
1)
Comments
Post a Comment